-
Bu madde Sakarya il sınırları içindeki tüm bölgeyi kapsamaktadır. Başlığın diğer anlamları için Sakarya (anlam ayrım) ve merkez ilçesi için Adapazarı sayfasına gidiniz.
Sakarya ili, Türkiye Cumhuriyetinin Marmara Bölgesinin Anadolu yakasında Kocaeli-Çatalca Bölümünde yer alan bir ildir.
Adını toprakları içindeki Sakarya Nehrinden alır. Merkez ilçesi Adapazarıdır.
Arifiye; Akyazı; Erenler; Ferizli; Geyve; Hendek; Karapürçek; Karasu; Kaynarca; Kocaali; Pamukova; Sapanca; Serdivan; Söğütlü; Taraklı;
Coğrafya
Batısında Kocaeli, güneybatısında Bursa, güneyinde Bilecik, doğusunda Bolu ve Düzce illeri ile kuzeyinde Karadeniz bulunmaktadır. Sakarya ilinin yüzey şekilleri sade bir özellik gösterir. Bunları üç bölümde incelemek mümkündür.
a) Kuzeydeki tepelik alan b) Ortada Adapazarı Ovası veya Akova diye anılan düzlük c) Güneydeki engebeli topraklar
İl alanı, güneyden kuzeye doğru uzanarak Kocaeli peneplenini yani, yarı ovalarının doğusunda Karadeniz'e açılır. Üçüncü zamanın sonları ile dördüncü zamanın başlarında oluşmuştur.
Bu jeolojik zamanda ortaya çıkan kıvrılma ve kırılma hareketleri nedeniyle Trakya'nın güneye, Kocaeli Yarımadası'nın kuzeye doğru farklı yönlerde çarpılmasına neden olmuştur.
Çarpılmanın etkisi Sakarya ilinde daha güçlü olmuş ve il alanı Karadeniz'e doğru eğim kazanmıştır. Sakarya Irmağının İç batı Anadolu platolarından taşıdığı maddeler il alanında yığılarak alüvyal ve kolüvyal ovalar oluşturmuştur.
Yüzey şekillerinin başlıca öğesini "Adapazarı Ovası" oluşturur. Elips biçimli olan ova, doğuya ve güneydoğuya doğru bir körfez gibi sokulur. Batıya doğru Sapanca Gölü'nü içine alan ve İzmit Körfezi'nin doğusundaki ova ile birleşen oluk biçimindeki bir çukurda uzanır. Güneydoğu yönünde ise, Samanlı dağlarının dik yamaçlarına dayanır. Sakarya ırmağı, Geyve Boğazı aracılığı ile bu dağlar arısından ovaya çıkar.
İlde platolar önemli bir yer tutar. Dağlar ilin güney yarısında yoğunlaşır, öbür kesimler büyüklü küçüklü taban topraklarla kaplıdır.
Kuzey Anadolu sistemine bağlı dağlar, il alanına yakın kesimlerde alçak platolara dönüşerek doğu-batı yönünde uzanır.
İlin orta ve batı kesimleri Kocaeli platosunun uzantısı durumundadır. Yer yer görülen düşük yükseltili tepeler dışında genellikle alçak ve düz bir yapıdadır.
İl topraklarının yeryüzü şekillerine göre dağılım yüzdeleri:
Dağlar %34 Platolar %44 Ovalar %22 şeklindedir.
Nüfus ve toplumsal yapı
Sakarya'nın nüfusu aşağıdaki şekilde belirlenmiştir:
Yıl |
Nüfus |
1955 |
297.108 |
1960 |
361.992 |
1965 |
404.078 |
1970 |
459.052 |
1975 |
495.649 |
1980 |
548.747 |
1985 |
610.500 |
1990 |
683.061 |
2000 |
756.168 |
2007 |
835.222 |
1999 Gölcük Depremi'nden Sakarya'da bir afet bölgesi niteliğinde etkilenmiştir. Deprem sonucu Sakarya'da 2000'den fazla insan hayatının kaybetmiştir. Adapazarı,Hendek ve daha pekçok ilçe önemli ölçüde etkilenmiş ve büyük çapta maddi hasar oluşmuştur.
İklim ve Bitki Örtüsü
Sakarya'da genellikle Karadeniz iklimi görülür kışlar bol yağışlı ve ılık, yazlar ise sıcak geçmektedir.Bitki örtüsü ormanlık ve makiliktir.Kuzeyinde ve kuzeydoğusunda meşe ormanları bulunurken, Adapazarı havzası ve güneyinde ise bitki örtüsü zayıftır.
Kültür
Sakarya Kaleleri
Sakarya'da bir çok kale bulunmaktadır:
- Sidera Kalesi
- Kadifekale Kalesi
- Kurtköy Kalesi
- Asar Kalesi
- Eğridere Derbendi Kalesi
- Balaban (Geyve Boğazı) Kaleleri: Adliye ve Çoban Kalesi
- Geyve Kalesi
- Mekece-Akhisar ve Çevresi Kalesi
- Taraklı Kalesi
- Karaçepiş Kalesi
- Alp: Abe: Âb Suyu Kalesi
- Tersiye Kalesi
- Beşköprü Burgazı
- Harmantepe Kalesi
- Seyifiler Kalesi
- Karadeniz Kıyısı Kaleleri